चीनला मागे टाकत भारताची लोकसंख्या 142.8 कोटीच्या मार्गावर
India's population is on track to surpass China at 142.8 crore
जारी झालेल्या संयुक्त राष्ट्र लोकसंख्या निधी (UNFPA) च्या स्टेट ऑफ वर्ल्ड पॉप्युलेशन रिपोर्ट 2023 नुसार, भारताची लोकसंख्या या वर्षाच्या मध्यापर्यंत 142.86 कोटींवर पोहोचण्याची अपेक्षा आहे,
जी चीनच्या 142.57 कोटी लोकसंख्येपेक्षा जास्त आहे. भारत जगातील सर्वाधिक लोकसंख्येचा देश होण्याच्या मार्गावर आहे. अहवालानुसार, भारताच्या एकूण लोकसंख्येपैकी 68 टक्के लोकसंख्या 15 ते 64 वयोगटातील आहे, जे असे मानले जाते.
देशाची कार्यरत लोकसंख्या. सुमारे 25 टक्के लोकसंख्या 0-14 वयोगटातील आहे, 18 टक्के लोक 10 ते 19 वयोगटातील आहेत, 26 टक्के लोक 10 ते 24 वयोगटातील आहेत आणि 7 टक्के लोक 65 वर्षांपेक्षा जास्त आहेत.
गेल्या वर्षी, अंदाजे 1448 दशलक्ष लोकसंख्येसह चीन हा सर्वात जास्त लोकसंख्या असलेला देश होता, तर भारताची लोकसंख्या 1406 दशलक्ष एवढी होती. गेल्या वर्षी जुलैमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या जागतिक लोकसंख्या 2022 या संयुक्त राष्ट्राच्या आणखी एका अहवालात 2050 पर्यंत भारताची लोकसंख्या 1406 दशलक्षपर्यंत पोहोचेल, असे म्हटले होते.
166.8 कोटी, जी चीनच्या 131.7 कोटींच्या घटत्या लोकसंख्येपेक्षा कितीतरी जास्त आहे. 1950 मध्ये भारताची लोकसंख्या 861 दशलक्ष होती, तर चीनची लोकसंख्या 1144 दशलक्ष होती.
युनायटेड नेशन्सच्या अंदाजानुसार, भारताची लोकसंख्या पुढील तीन दशकांपर्यंत वाढण्याची अपेक्षा आहे, त्यानंतर ती कमी होण्यास सुरुवात होईल. मात्र, गेल्या नोव्हेंबरमध्ये जागतिक लोकसंख्या 8 अब्जांवर पोहोचली. नवीन UNFPA अहवाल म्हणतो की तो 1950 नंतर सर्वात कमी वेगाने वाढत आहे,
2020 मध्ये हा दर 1 टक्क्यांहून कमी झाला आहे. अहवालानुसार, अंदाजे जागतिक लोकसंख्या 804.5 कोटी (8,045 दशलक्ष) आहे, ज्यामध्ये 65 टक्के आहेत. 15-64 वर्षांच्या दरम्यान, 24 टक्के 10-24 वर्षांच्या दरम्यान आणि 10 टक्के लोक 65 वर्षांपेक्षा जास्त आहेत.
UNFPA भारताचे प्रतिनिधी आणि भूतानच्या कंट्री डायरेक्टर अँड्रिया वोजनर म्हणाल्या, ‘जग 8 अब्ज लोक बनले आहे. UNFPA मध्ये, आम्ही भारतातील 1.4 अब्ज लोक पाहतो. 1.4 अब्ज संधी म्हणून.’ ते म्हणाले, ‘25.4 कोटी (254 दशलक्ष) तरुणांसह (15-24 वर्षे) सर्वात मोठा युवा गट असलेला देश म्हणून नावीन्य,
नवीन विचार आणि कायमस्वरूपी उपायांचा स्रोत असू शकतो. विशेषत: महिला आणि मुलींना समान शैक्षणिक आणि कौशल्य-निर्मितीच्या संधी, तंत्रज्ञान आणि डिजिटल नवकल्पनांमध्ये प्रवेश आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे त्यांचे पुनरुत्पादक अधिकार आणि निवडी पूर्णतः वापरण्याची माहिती आणि शक्ती असल्यास, उडान अहवालानुसार,
सरासरी भारतातील पुरुषांचे जन्मावेळी आयुर्मान ७१ वर्षे आहे, तर महिलांसाठी ७४ वर्षे आहे. भारताचा एकूण प्रजनन दर (प्रजननक्षम वयातील प्रति स्त्री जन्म) 2.0 असा अंदाज आहे.
अहवालात असे दिसून आले आहे की लोकसंख्येची चिंता व्यापक आहे आणि सरकार प्रजनन दर वाढवणे, कमी करणे किंवा राखणे या उद्देशाने धोरणे अवलंबत आहेत. अहवाल “परंतु जननक्षमतेवर प्रभाव टाकण्याचे प्रयत्न दर अनेकदा कुचकामी असतात आणि महिलांच्या हक्कांवर गदा आणू शकतात,
” डॉ. नतालिया कानेम, यूएनएफपीए कार्यकारी संचालक, प्रकाशनाच्या आधी आभासी पत्रकार परिषदेत म्हणाले. लोकसंख्येच्या उद्दिष्टांसाठी महिलांचे शरीर बंदिस्त ठेवू नये.
लोक किती वेगाने पुनरुत्पादन करत आहेत हे विचारण्याऐवजी नेत्यांनी विचारले पाहिजे की व्यक्ती, विशेषत: स्त्रिया, त्यांचे स्वतःचे जीवन मुक्तपणे पुनरुत्पादित करू शकतात का, असे कानेम म्हणाले. UNFPA द्वारे सार्वजनिक सर्वेक्षण देखील केले गेले. अहवाल. आठ देशांमध्ये केलेल्या या सर्वेक्षणात भारताचाही समावेश करण्यात आला होता,
ज्यामध्ये 1007 प्रौढांचा समावेश करण्यात आला होता. लोकसंख्येशी संबंधित सर्वात महत्त्वाच्या समस्या ओळखताना, 63 टक्के भारतीयांनी आर्थिक समस्या ही त्यांची प्रमुख चिंता असल्याचे पाहिले.
यानंतर 46 टक्के लोकांनी पर्यावरण आणि 30 टक्के लैंगिक आणि पुनरुत्पादक आरोग्य आणि अधिकार आणि मानवी हक्कांशी संबंधित चिंता शीर्षस्थानी ठेवल्या.
