तालीमखाना उपयोग आणि फायदे; डॉ. सय्यद इलियास

• 

 

 

 

 

भारतीय वैद्यक प्रणाली, म्हणजेच आयुर्वेद, आपल्याला मातृ निसर्गाचे पालन कसे करावे हे शिकवते. आयुर्वेदिक
औषधी वनस्पती आणि मसाले आरोग्य आणि निरोगीपणाला प्रोत्साहन देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.

 

 

अशीच एक औषधी वनस्पती ज्याने या वर्षांत प्रसिद्धी मिळवली आहे ती म्हणजे तालीमखाना, रसायनाच्या अंतर्गत
वर्गीकृत औषधांची एक विशेष श्रेणी. चरक संहिता आणि सुश्रुत संहिता यांसारख्या प्राचीन ग्रंथांमध्ये

 

 

तालीमखानाचा उल्लेख आढळतो. तालमाखाना हे एस्टरकंथा लाँगिफोलिया (एल.) पासून मिळणारे कडू बी आहे.
युनानी वैद्यक पद्धतीत या बियांना तालीमखाना म्हणतात, तर आयुर्वेदिक औषधात त्यांना कोकिलाक्ष (कोकिळा
किंवा भारतीय कोकिळासारखे डोळे असलेले) म्हणतात.

 

 

तालीमखानाच्या इतर स्थानिक नावांमध्ये इक्सुरा (संस्कृत),गोलमिडी (तमिळ), एकारो (गुजराती) आणि निर्मुली (मल्याळम) यांचा समावेश होतो. भारत, श्रीलंका, मलेशिया

 

 

आणि नेपाळमध्ये या वनस्पतीची मोठ्या प्रमाणावर लागवड केली जाते. तालीमखानाचे आरोग्य फायदे आणि काही
सामान्य बाबींबद्दल अधिक वाचूया ज्या तुम्ही तुमच्या आहारात तालीमखाना समाविष्ट करण्यापूर्वी लक्षात ठेवल्या
पाहिजेत.

 

 

तालीमखान्याचे पौष्टिक मूल्य:
तालीमखाना सोडियम, मॅग्नेशियम, पोटॅशियम, कॅल्शियम, लोह, क्रोमियम, तांबे, जस्त, निकेल, कॅडमियम इत्यादी
खनिजांच्या चांगल्या गुणांनी परिपूर्ण आहे.

 

 

 

तालीमखान्याचे गुणधर्म:
तालीमखाना वैज्ञानिकदृष्ट्या सिद्ध झालेले असंख्य गुणधर्म दाखवतात; त्यापैकी काही खाली नमूद केले आहेत:
त्यात हेपेटो-संरक्षणात्मक गुणधर्म असू शकतात.

 

 

 

त्यात पेशींचा असामान्य गुणाकार रोखण्यासाठी गुणधर्म असू शकतात. त्यात बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ क्रियाकलाप असू शकतो. त्यात शरीरातील अतिरिक्त

 

 

 

मीठ आणि पाणी बाहेर टाकण्याची क्षमता असू शकते. त्यात रक्तातील ग्लुकोजच्या पातळीचे व्यवस्थापन करण्याची
क्षमता असू शकते.

 

 

 

एकूण आरोग्यासाठी तालीमखान्याचे संभाव्य उपयोग:
1) यकृतासाठी तालीमखानाचे संभाव्य उपयोग
पॅरासिटामॉल सारखी औषधे एकदा खाल्ल्यानंतर त्याचे काय होते किंवा औषधांनी आपले शरीर काय करते? यकृत हे
या औषधांना शरीरातून काढून टाकल्या जाऊ शकणार्‍या गैर-विषारी स्वरूपात रूपांतरित करण्यासाठी जबाबदार
अवयव आहे.

 

 

 

 

यकृत त्याच्या कार्यात अपयशी ठरल्यास, पॅरासिटामॉलसारखी ही औषधे शरीरात जमा होऊ शकतात आणि परिणामी विषारीपणा होऊ शकतो. तालीमखानाचा यकृतावरील परिणामाचे मूल्यांकन करण्यासाठी एक अभ्यास केला. या अभ्यासाच्या निष्कर्षांवरून असे दिसून आले की तालीमखानाच्या बियांचा उंदरांमध्ये

 

 

पॅरासिटामॉल विषबाधाविरूद्ध हेपेटो-संरक्षणात्मक प्रभाव होता. तालीमखाना यकृताला पॅरासिटामॉल
विषबाधापासून संरक्षण देऊ शकते. तथापि, मानवांमधील या दाव्यांचे समर्थन करण्यासाठी आम्हाला अधिक
वैज्ञानिक पुराव्याची आवश्यकता आहे.

 

 

 

 

2. यकृताच्या कर्करोगात तालीमखानाचे संभाव्य उपयोग
कार्सिनोजेनेसिस म्हणजे पेशींची असामान्य आणि अनियंत्रित वाढ, परिणामी कर्करोगाची निर्मिती होते. गेल्या काही
वर्षांपासून, भारतीय औषध प्रणाली कर्करोगाच्या व्यवस्थापनासाठी तलमखानासारख्या औषधी वनस्पती आणि
बियाण्यांपासून वेगवेगळे अर्क तयार करत आहे.

 

 

 

2010 मध्ये प्राण्यांचा अभ्यास केला ज्यामध्ये असे दिसून आले की तालीमखाना बियाणे उंदरांमध्ये यकृत कर्करोगजन्य रोग रोखण्यास मदत करतात. यावरून असे दिसून येते की तालीमखानामध्ये यकृताच्या कर्करोगाचे व्यवस्थापन करण्याची क्षमता असू शकते. तथापि, या दाव्यांची पडताळणी करण्यासाठी आणखी संशोधन आवश्यक आहे कारण उपलब्ध वैज्ञानिक पुरावे मानवांमध्ये या परिणामांचा दावा करण्यासाठी अपुरे आहेत.

 

 

 

3. रक्तातील ग्लुकोजच्या पातळीसाठी तालीमखानाचे संभाव्य उपयोग
रक्तातील ग्लुकोज ही मुख्य साखर आहे जी तुमच्या रक्तामध्ये आढळते. हे तुम्ही खात असलेल्या अन्नातून येते आणि
शरीरासाठी उर्जेचा मुख्य स्त्रोत आहे. 1991 मध्ये प्राण्यांचा अभ्यास केला, ज्यामध्ये असे दिसून आले आहे की

 

 

 

तालीमखाना यकृत आणि स्नायूंना रक्तातून ग्लुकोज घेण्यास आणि ग्लायकोजेन म्हणून साठवण्यासाठी उत्तेजित करते.
हे आश्चर्यकारक परिणाम रक्तातील ग्लुकोजची पातळी कमी करण्यासाठी तलमखानाचे महत्त्व दर्शवतात आणि
त्यामुळे मधुमेहाचे व्यवस्थापन करण्याची त्याची क्षमता आहे. तथापि, या दाव्यांचे समर्थन करण्यासाठी आम्हाला
मानवी चाचण्यांची आवश्यकता आहे.

 

 

 

4. बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ म्हणून तालीमखानाचा संभाव्य उपयोग.
बर्खोल्डेरिया स्यूडोमॅली हे बॅक्टेरिया आहेत जे मेलिओडोसिस किंवा व्हिटमोर रोगास कारणीभूत ठरतात. हे मानव
आणि प्राणी दोघांनाही प्रभावित करते हे ज्ञात आहे. हा जीवाणू दूषित अन्न आणि पाण्यात आढळतो.

 

 

मेलिओडोसिसच्या लक्षणांमध्ये ताप, पोट, छाती आणि सांधेदुखी, डोकेदुखी आणि वजन कमी होणे यांचा समावेश
होतो. तालीमखाना बुरखोल्डेरिया स्यूडोमॅलीच्या वाढीस प्रतिबंध करण्यास आणि त्यांच्यामुळे होणारे संक्रमण कमी
करण्यास मदत करू शकते.

 

 

अशाप्रकारे, तालीमखाना हे बुरखोल्डेरिया स्यूडोमॅली विरूद्ध संभाव्य बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ आहे. पारंपारिकपणे, ते मूत्रमार्गाच्या संसर्गाविरूद्ध एक शक्तिशाली बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ म्हणून वापरले गेले आहे. तथापि, मानवांमध्ये या दाव्यांचे समर्थन करण्यासाठी आम्हाला अधिक वैज्ञानिक पुराव्याची आवश्यकता आहे.
5. हृदय आणि मूत्रपिंडासाठी तालीमखानाचे संभाव्य उपयोग

 

 

 

शरीरात जास्त प्रमाणात द्रव साठल्याने किंवा एडेमामुळे उच्च रक्तदाब आणि हृदयाच्या विफलतेसारख्या हृदयाच्या
समस्या उद्भवू शकतात. 2010 मध्ये असे सुचवले होते की तलमखाना एक लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ प्रभाव
टाकू शकतो. या परिणामामुळे मूत्रपिंड शरीरातील अतिरिक्त द्रव आणि मीठ काढून मूत्र निर्मिती वाढवते.

 

 

 

हे रक्तदाब आणि द्रव ओव्हरलोड कमी करण्यास मदत करते ज्यामुळे हृदय अपयशी ठरते. अशा प्रकारे, तालीमखाना उच्च रक्तदाब आणि हृदयाची विफलता व्यवस्थापित करण्यात मदत करू शकते. याव्यतिरिक्त, तालीमखाना मूत्रमार्गातील
दगडांवर उपचार करण्यास देखील मदत करू शकते. तथापि, मानवांमध्ये या दाव्यांचे समर्थन करण्यासाठी, अधिक
अभ्यास आवश्यक आहेत

 

 

 

6. तालीमखान्याचे इतर संभाव्य उपयोग:
पारंपारिकपणे, तालीमखाना सीड्सचा वापर जळजळ, कावीळ, सूज, वेदना आणि संधिवात (संधिवात आणि सांधे,
स्नायू, स्नायुबंध, हाडे, इ. वर परिणाम करणार्‍या इतर परिस्थितींचा संदर्भ देत) उपचारांसाठी केला जातो.

 

 

तालीमखानाचा उपयोग आमांश (अतिसारास कारणीभूत असलेल्या आतड्यांचा जळजळ) व्यवस्थापित करण्यासाठी
देखील केला जातो. हे शुक्राणूंची संख्या आणि लैंगिक वर्तन वाढवण्यासाठी संभाव्यपणे ओळखले जाते.

 

 

 

तालीमखानाचा वापर अॅनिमियावर उपचार करण्यासाठी देखील केला जातो. याचा उपयोग सामान्य
अशक्तपणावर उपचार करण्यासाठी केला जाऊ शकतो.

 

 

– डॉ. सय्यद इलियास
सहयोगी प्राध्यापक
वनस्पतिशास्त्र विभाग
पूना कॉलेज, कॅम्प, पुणे